Minder regels, meer duidelijkheid en vertrouwen, meer betaalbaar wonen en openbaar groen

Als schepen van Stadsontwikkeling en Ruimtelijke Ordening trok ik de onderhandelingen over een nieuwe bouwcode in Antwerpen. Eind april van dit jaar stelden we het voorontwerp voor. Toegegeven, die onderhandelingen verliepen pittig, maar resulteerden in een sterke visie over hoe we in Antwerpen de komende jaren zullen bouwen.

Publicist Peter Renard – tot september 2022 nog adviseur van coalitiegenoot Vooruit – pende in deze krant zijn lezing van deze nieuwe bouwcode neer.  Hij vloog daarbij korter door de bocht dan Remco Evenepoel laatst na zijn finish in de Vuelta. Uitspraken als “canapépolitiek’, ‘stadsbouwmeester, van wie geweten is dat hij geselecteerd is als promotor van hoogbouw’ en een ‘bewuste beleidskeuze, zoals in de Brusselse Noordwijk destijds het geval was. Was toen getekend: Paul Vanden Boeynants en Charly de Pauw” bevorderen mijns inziens niet echt de geloofwaardigheid van de aangedragen argumenten. “Alleen is bij alle hoogbouwprojecten in Antwerpen wel erg duidelijk wie er bij wint: de eigenaars en de projectontwikkelaars. Wat de winst voor de buurtbewoners is, is minder helder.”, wordt ook nog eens gratuit opgeworpen. De winst van de nieuwe bouwcode? Meer duidelijkheid en vertrouwen, meer betaalbaar wonen en openbaar groen…

Verdichting, vergroening en verblauwing

Vandaag telt Antwerpen 532000 inwoners, zo’n 243.000 huishoudens. Een aangroei van meer dan 75000 mensen over 20 jaar. Tegen 2030 verwacht men zo’n 30 à 40.000 inwoners extra. Die bevolkingsgroei moet slim opgevangen worden. Liefst doordacht in de hoogte, rond stations en op grote percelen in brede straten bijvoorbeeld. Het voordeel daarvan is dat we zo “op het maaiveld” meer bomen, park, open ruimte, speelgelegenheid kunnen voorzien. In ruil voor de bijkomende verdichting zet de stad in op ontharding en vergroening.

Wat ‘hoogbouw’ betreft zullen we met de nieuwe bouwcode, die de stedenbouwkundige voorschriften regelt, meegaan met onze tijd. De huidige strenge interpretatie van de harmonieregel zorgt ervoor dat enkel kan wat reeds in de omgeving kenmerkend is. Dit bestendigt enkel de status quo en laat geen enkele evolutie toe. Om kwalitatieve verdichting mogelijk te maken zal er dus gericht, waar het perceel er zich voor leent, afgeweken kunnen worden van het gangbare ‘gabarit’ en de ‘harde grens’ van 50m hoogte verdwijnt. Een grondige studie rond locatie- en architecturale geschiktheid is daarbij vereist daar waar er sprake is van een atypische verdichtingsoperatie. “Van adviezen winnen is niet langer sprake.”, schrijft meneer Renard…

Nieuwe woonvormen

Meer kunnen bouwen heeft een impact op de waarde van een perceel. Bouwheren leveren hiervoor een faire bijdrage aan een nieuw stadsgroenfonds, dat ingezet kan worden voor ontharding, bijkomende vergroening en aankoop van bouwpercelen die we groen willen houden. Meer wooneenheden én meer openbaar groen; het kan dus perfect. Ook op de betaalbaarheid van woningen heeft deze nieuwe bouwcode een gunstig effect. Zo garanderen we kwaliteit door minimale, maar wel realistischere oppervlaktenormen voor appartementen op te nemen. Ook beschermen we de eengezinswoning tegen opdeling en verplichten we een gezonde mix van het woonaanbod, met voor grotere projecten een mix van 3-, 2- en 1-slaapkamerappartementen, waardoor je een heel divers publiek kan bedienen.

Hospitawonen (op kot gaan) wordt mogelijk in ééngezinswoningen. We hebben ook aandacht voor woontrends die vooral bij jongeren/starters populair zijn zoals woningdelen, co-living en co-housing. Ook grotere co-livingprojecten worden gefaciliteerd. ‘Winstbejag is het uitgangspunt, niet een moderne leefbare stad die zich klaarmaakt voor de verre toekomst.”, klinkt het bij meneer Renard. Really?

Minder regels, meer initiatief

We snoeien in deze nieuwe bouwcode in de wildgroei aan regeltjes die door de jaren heen is gegroeid. Minder regels. Meer duidelijkheid. Meer vertrouwen voor al wie in Antwerpen wil investeren. Wat  uiteindelijk alle Antwerpenaren ongeacht hun ‘portemonnee’, samenstelling van gezin of woonwens ‘woongewijs’ ten goede komt. Met meer groen er bovenop.

Meneer Renard beweert dat met bewoners geen rekening wordt gehouden. “Die moeten maar de rechter stappen.”  Dat er een openbaar onderzoek wordt opgestart; dat er allerlei info- en inspraakmomenten worden georganiseerd en dat verslagen daarvan achteraf online worden geplaatst, ach, dat vergeten we hier even. Ik geloof oprecht dat je als overheid verzuring tegengaat door in te zetten op eenvoud en duidelijkheid. Dat is wat de nieuwe bouwcode doet. Als overheid moet je de burger niet doodpesten met al te veel gedetailleerde regels. Maar verzuring wordt ook gecounterd door denken in termen van ‘algemeen belang’ en handelen vanuit burgerzin; waarden essentieel voor een hechte gemeenschap. Suggereren dat naar de rechter stappen het enige is dat de burger kan doen, is laakbaar. Zo kweek je een heel regiment aan gramburgers, burgers die het recht misbruiken om hun individueel of ideologisch belang te laten winnen van het algemeen belang en zo hun gram halen. Voor een grootstad passen in het algemeen belang nu eenmaal meer betaalbare woningen en voorzieningen en een kwaliteitsvol en groen openbaar domein. En laat gericht verdichten en verhogen nu net bijdragen aan deze twee doelstellingen.